Pracownicy często nie zdają sobie sprawy, że mogą domagać się od obecnego lub byłego pracodawcy odszkodowania za poniesione straty lub szkody. Kwestie te reguluje Kodeks Pracy, który określa, jakie okoliczności muszą zaistnieć, by zasadne było domaganie się odszkodowania pracowniczego.

Pracodawcy nieraz nie wypełniają w sposób należyty i sumienny wszystkich obowiązków, jakie nakłada na nich Kodeks Pracy, dopuszczają się wielu uchybień w zakresie traktowania pracowników, ich przeszkolenia oraz zabezpieczania ich stanowisk pracy. Takie działania mogą prowadzić do roszczeń odszkodowawczych ze strony pracowników. Do podstawowych odszkodowań tego typu należą:

Odszkodowanie za wypadek przy pracy

Jeżeli w czasie wykonywania pracy ulegliśmy wypadkowi i doznaliśmy szkody w postaci uszczerbku na zdrowiu, możemy starać się o odszkodowanie od naszego pracodawcy. Droga do jego uzyskania może być jednak bardzo długa. Swoich racji musimy dochodzić przed sądem, gdzie koniecznym jest udowodnienie, iż to po stronie pracodawcy leży odpowiedzialność za zaistniały wypadek. Udowodnienie uchybień w zakresie odpowiedniego przeszkolenia pracowników i wykazanie nieprzestrzegania przez pracodawcę przepisów prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy lub innych przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia będzie działać na Twoją korzyść. Istotne znaczenie będą miały także zapisy w protokole ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (tzw. protokół BHP) - który powinien zostać sporządzony po zgłoszeniu wypadku przy pracy pracodawcy. Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego to na poszkodowanym leży obowiązek wykazania poniesionej szkody - czyli uszczerbku na zdrowiu - oraz udowodnienie zaistnienia związku przyczynowego pomiędzy jej powstaniem a wypadkiem przy pracy.

W pierwszej kolejności pracownik otrzymuje świadczenie z funduszu wypadkowego, które wypłaca ZUS. Świadczenie to nie przysługuje jednak pracownikowi, jeśli do wypadku doszło z jego wyłącznej winy lub jeśli był on pod wpływem alkoholu, środków odurzających, a także jeśli wypadek był skutkiem umyślnego naruszania zasad bezpieczeństwa pracy lub rażącego niedbalstwa pracownika. Odszkodowanie to ma charakter jednorazowy, a jego wysokość uwarunkowana jest:

• stopniem uszczerbku na zdrowiu określonym przez lekarza orzecznika,
• aktualnie obowiązującą stawką za 1% uszczerbku na zdrowiu.

Dopiero po uzyskaniu świadczenia z ZUS możemy domagać się odszkodowania za wypadek od naszego pracodawcy. Ma ono zatem charakter uzupełniający. Dochodzenie takowego odszkodowania jest zasadne, gdy to pracodawca ponosi winę za wypadek i gdy świadczenie z ubezpieczenia wypadkowego nie pokryło w całości szkód i krzywd, jakie poniósł pracownik w wyniku wypadku. Pracodawca może zostać zobowiązany do pokrycia kosztów leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumy potrzebnej do przygotowania go do innego zawodu. W przypadku gdyby w wyniku wypadku pracownik całkowicie lub częściowo utracił zdolność do pracy zarobkowej, może on żądać odpowiedniej renty.

Odszkodowanie z tytułu mobbingu

Mobbing niestety staje się zjawiskiem coraz częściej spotykanym w środowisku pracy. Kodeks Pracy definiuje mobbing jako uporczywe i długotrwałe nękanie lub zastraszanie pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. Jeżeli pracodawca dopuszcza się mobbingu lub toleruje w swojej firmie tego typu zachowania, nie wywiązuje się tym samym z obowiązku przeciwdziałania mobbingowi.

Ofiara mobbingu może starać się o odszkodowanie z tytułu mobbingu. Warunkiem jest jednak rozwiązanie umowy o pracę przez samego pracownika, który w pisemnym oświadczeniu woli powinien wskazać jako przyczynę zwolnienia właśnie działania o charakterze mobbingu. Pracodawca jest wówczas zobowiązany do wypłaty odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Ponadto jeśli mobbing wywołał u pracownika rozstrój zdrowia, to przysługuje mu roszczenie o wypłatę zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Odszkodowanie za nierówne traktowanie

Jeśli pracodawca w jakikolwiek sposób dyskryminuje pracownika ze względu na: płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy, można dochodzić od niego odszkodowania za poniesione z tego tytułu szkody. Pracodawca jest zobowiązany do jednakowego traktowania pracowników w zakresie nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkoleń w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Minimalna kwota odszkodowania to minimalne wynagrodzenie za pracę. Za dochodzenie swoich praw pracowniczych nie możemy zostać ukarani zwolnieniem z pracy.