Co do zasadności wypłaty odszkodowania za szkody majątkowe i osobowe poszkodowanemu w wypadku komunikacyjnym nie ma wątpliwości. Gdy jednak chodzi o rekompensatę dla rodziny poszkodowanego za opiekę, którą sprawowali nad poszkodowanym w wypadku stanowisko ubezpieczycieli i sądów nie zawsze jest jednakowe. Nie dziwi więc fakt, że interpretacyjne rozbieżności zwróciły uwagę Rzecznika Finansowego. Dziś przyjrzymy się sprawie bliżej.

Czy odszkodowanie za nieodpłatną opiekę osoby bliskiej nad poszkodowanym zawsze się należy?

Nierzadko szkody osobowe wiążą się z czasowym brakiem samodzielności poszkodowanego, przez co musi on korzystać z pomocy osób najbliższych w codziennych czynnościach, pomocy w rehabilitacji czy dojazdach na lekarskie wizyty. Tego typu opieka wymaga od rodziny poświęcenia czasu, wiąże się czasami z utratą części dochodu, rezygnacją z urlopu itp.

Już z kodeksu cywilnego, a dokładniej z art.144 § 1 wynika konieczność naprawienia przez sprawcę wszystkich poniesionych przez poszkodowanego szkód: “W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.”. Według Rzecznika Finansowego za nieodpłatną opiekę osoby bliskiej nad poszkodowanym, która powinna zostać potraktowana jako wykonana praca, należy się ekwiwalent pieniężny.

Fakt, iż poszkodowany nie poniósł wydatków w związku z zatrudnieniem osoby do opieki nie znaczy, że ubezpieczyciel ma prawo odmowy wypłaty odszkodowania za nieodpłatną opiekę jego bliskich nad nim. Ta sytuacja powinna być traktowana analogicznie do sytuacji, w której poszkodowany niezależnie od tego czy faktycznie naprawił uszkodzony samochód czy też nie, otrzymuje odszkodowanie będące równowartością poniesionych strat.

Rozbieżności w interpretacji przepisów

Ostatnio pojawiają się rozbieżności w interpretacji przepisów będących podstawą ww. odszkodowania. Fakt, że potrzebę opieki nad poszkodowanym zaspokoiły osoby mu najbliższe - np. żona, mąż, matka, ojciec, czy dziecko - nie zmienia tego, że odszkodowanie za sprawowanie opieki nad poszkodowanym powinno zostać wypłacone. Przez koszty nie należy tutaj rozumieć jedynie faktycznie poniesionych wydatków na wynagrodzenie dla osoby opiekującej się poszkodowanym. Odszkodowanie powinno zostać wypłacone i to niezależnie od tego, czy poszkodowany płacił za opiekę nad nim czy też nie. W przypadku nieodpłatnej opieki osoby bliskiej nad poszkodowanym odszkodowanie powinno odpowiadać wysokości hipotetycznych kosztów sprawowania tej opieki. Tu konieczne jest wskazanie zakresu opieki i ilości godzin poświęcanych dobowo choremu.

Działania Rzecznika Finansowego

Przykłady różnych spraw sądowych i wyroków wydawanych przez sądy powszechne skłoniły Rzecznika Finansowego do skierowania do Sądu Najwyższego wniosku o podjęcie uchwały w związku z rozbieżnościami w orzecznictwie dotyczącymi wypłaty odszkodowania z tytułu nieodpłatnej opieki osoby bliskiej nad poszkodowanym. Kwestią wymagającą doprecyzowania przepisami jest także sprawa wysokości maksymalnej kwoty takiego odszkodowania oraz kwestia stawki godzinowej za sprawowanie opieki nad bliskim. Nierzadko dochodziło bowiem do zaniżania zakresu opieki czy stawki za godzinę.